Axolotl’arda Uzuv Yenilenmesini Sağlayan Molekül: Retinoik Asit

Northeastern Üniversitesi ve Kentucky Üniversitesi’nden bir araştırma ekibi, axolotl’larda uzuv yenilenmesinde kritik rol oynayan bir molekülü tespit etti: Retinoik asit. Bu molekül, vücuda nerede ve neyin yeniden büyütülmesi gerektiğini adeta “öğretiyor”. “Elim koptuysa el çıkarmalıyım, omuzdan koparsa tüm kol!” Çalışmayı yürüten biyolog James Monaghan, “Hücreler bu sinyali alarak ‘dirsekteyim, o zaman el çıkarmalıyım’ ya da ‘omuzdayım, tüm kolu büyütmeliyim’ diyebiliyor,” diyor.

Retinoik Asit ve Yenileyici Süreç

Axolotl’un vücudunda retinoik asit, kol boyunca bir yoğunluk gradyenti şeklinde dağılıyor. Omuz bölgesine yakın yerlerde bu molekülün seviyesi yüksek, onu parçalayan enzimin seviyesi ise düşük. Bilim insanları, bu oranın dengesinin, yaralanan bölgede oluşan yenileyici hücre kümesinin nasıl “programlandığını” belirlediğini buldu.

İnsan Hücrelerinin Potansiyeli

İlginç bir deneyde, bir axolotl’un eline fazladan retinoik asit enjekte edildiğinde, sadece el değil tüm bir kol yeniden büyüdü. Monaghan’a göre insan vücudunda da benzer mekanizmalar mevcut ancak yanlış tepki veriyoruz. Bir sonraki adımda ekip, bu sinyallerin hücre içi düzeyde nasıl algılandığını araştıracak.

Geleceğe Yönelik İddialı Hedefler

Yeni bulgular, sadece yara izsiz iyileşme değil, kaybedilen bir parmağın veya ileride tüm elin yeniden oluşması gibi daha iddialı hedeflere de kapı aralıyor. Monaghan, “Bu tamamen imkânsız değil,” diyerek araştırmaların gelecekte nasıl bir devrim yaratabileceğine dikkat çekiyor. Çalışma, Nature Communications dergisinde yayımlandı.